نماز و لوازمات آن در شعر خواجه حافظ

نیت:

ملک در سجده ی آدم زمین بوس تو نیت کرد.

طهارت:

 طهارت ار نه بخون جگر کند عاشق    بقول مفتی عشقش درست نیست نماز.

نماز در خم آن ابروان محرابی                            کسی کند که بخون جگر طهارت کرد.

اگر امام جماعت طلب کند امروز                     خبر دهید که حافظ به می طهارت کرد.

غسل :

غسل در اشک زدم کاهل طریقت گویند

                                                                        پاک شو اول و پس دیده بر آن پاک انداز.

وضو:

من هماندم که وضو ساختم از چشمه ی عشق

                                                                        چار تکبیر زدم یکسره بر هر چه که هست.

حافظ هرآنکه عشق نورزید و وصل خواست

                                                                       احرام طوف کعبه ی دل بی وضو ببست.

قبله:

در کعبه ی کوی تو هرآنکسکه در آید

                                                                      از قبله ی ابروی تو در عین نماز است.

مسجد:

دوش از مسجد سوی میخانه آمد پیر ما

                                                                     چیست یاران طریقت بعدازاین تدبیر ما؟.

غرض زمسجدو میخانه ام وصال شماست

                                                                    جز این خیال ندارم خدا گواه من است.

همه کس طالبیارند چه هشیار و چه مست

                                                                   همه جا خانه ی عشق است چه مسجد چه کنشت.

من زمسجد به خرابات نه خود افتادم

                                                             اینم از عهد ازل حاصل فرجام افتاد.

گر زمسجد به خرابات شدم خرده مگیر

                                                           مجلس وعظ دراز است وزمان خواهد شد.

در مسجد و می خانه خیالت اگر آید

                                                          محراب و کمانچه زدو ابروی تو سازم.

یاد باد آنکه خرابات نشین بودم و مست

                                                          وانچه در مسجد امروز نبود آنجا بود.

محراب:

تو کافر دل نمی بندی نقاب زلف و می ترسم

                                                         که محرابم بگرداند خم آن دلستان ابرو.

پس از چندین شکیبایی شبی یارب توان دیدن

                                                         که شمع دیده افروزیم در محراب ابرویت؟.

درنمازم خم ابروی تو با یاد آمد

                                                        حالتی رفت که محراب بفریاد آمد.

واعظان کاین جلوه در محراب و منبر می کنند

                                                         چون بخلوت می روند آنکار دیگر می کنند.

حافظ ار میل به ابروی تو دارد شاید

                                                         جای در گوشه ی محراب کنند اهل کلام.

در مسجد و میخانه خیالت اگر آید

                                                         محراب و کمانچه زدو ابروی تو سازم.

می ترسم از خرابی ایمان که می برد

                                                        محراب ابروی تو حضور نماز من.

سجاده:

به می سجاده رنگین کن گرت پیر مغان گوید

                                                       که سالک بی خبر نبود زراه و رسم منزل ها.

بکوی می فروشانش  بجامی بر نمی گیرد

                                                       زهی سجاده ی تقوا که یک ساغر نمی ارزد.

دوش رفتم به در میکده خواب آلوده

                                                       خرقه تر دامن و سجاده شراب آلوده.

در خرابات مغان گر گذر افتد بازم

                                                     حاصل خرقه و سجاده روان دربازم

زکوی میکده دوشش بدوش می بردند

                                                    امام شهر که سجاده می کشید بدوش.

سجده:

حافظا سجده به ابروی چو محرابش بر

                                                   که دعایی زسر صدق جز آنجا نکنی.

گر ببینم خم ابروی چو محرابش باز

                                                  سجده ی شکر کنم وززپی شکرانه روم.

حافظ اگر سجده ی تو کرد مکن عیب

                                                  کافر عشق ای صنم گناه ندارد.

کنون که در چمن آمد گل از عدم بوجود

                                                  بنفشه در قدم او نهاد سر بسجود.

ملک در سجده ی آدم زمین بوس تو نیت کرد.

فاتحه:

فاتحه ای چو آمدی بر سر خسته ای بخوان

                                                  لب بگشا که می دهد لعل لبت به مرده جان.

آنکه به پرسش آمدوفاتحه خواندو میرود

                                                  گو نفسی که روح را میکنم از پی اش روان.

نماز:

هرآنکسیکه دراین حلقه نیست زنده به عشق

                                                 براو نمرده بفتوای من نماز کنید.(نماز میت)

ای کبک خوشخرام کجا میروی بایست

                                                 غره مشو که گربه ی عابد نماز کرد.(نمازریایی)

در نمازم خم ابروی تو با یاد آمد

                                                حالتی رفت که محراب به فریاد آمد.

آندم که به یک خنده دهم جان چو صراحی

                                               مستان تو خواهم که گزارند نمازم (نمازمیت)

نماز در خم آن ابروان محرابی

                                              کسی کند که بخون جگر طهارت کرد.(شرط قبولی نماز)

آفرین بر دل نرم تو که از بهر ثواب

                                                کشته ی غمزه ی خود را به نماز آمدهای. (نمازمیت)

نماز شام غریبان چو گریه آغازم

                                              به مویه های غریبانه قصه پردازم.

درکعبه ی کوی تو هرآنکسکه درآید

                                             از قبله ی ابروی تو درعین نماز است.(درکعبه نماز بهر سمت که باشد درست است)

میترسم از خرابی ایمان که میبرد

                                            محراب ابروی تو حضور نماز من.(حضور در نماز لازم است)

طهارت ارنه بخون جگر کند عاشق

                                            بقول مفتی عشقش درست نیست نماز.  (ازمبطلات نماز)

                                                                     *‌‌‌  *  * 

 ازنشانه های شعر عرفانی معشوق کلی است ومعشوق کلی هم خداست که در ابیات فوق به وضوح مشاهده می شود .به اعتقاد خواجه اگر کسی بخواهد نماز عارفانه بگزارد باید  در اشک غسل کند و بخون جگر طهارت نماید با اقامه ی عارفانه اش محراب را بفریاد آرد.

حتی  بعد از مرگش میخواهد مستان  حق برایش نماز گزارندواز نماز ریایی بیزار است بنظر خواجه لبی که مترنم فاتحه است حتما به مرده جان میدهد.